Article

Makale

İzmir’de İkame Bir Türkçe Mizah Dergisi: İlâve-i İntibah (1875)

A Substitute Turkish Humor Magazine in İzmir: İlâve-i İntibah (1875)

DEMİRKOL Gökhan
Year 2021, Issue 12, Pages:205-235

Although Istanbul is the heart of the Ottoman press, İzmir is an important city for the Ottoman society to meet the "newspaper" phenomenon. The Turkish press in İzmir, where the press in foreign languages developed, started with the Aydın newspaper published in 1869. Aydın newspaper, which has the status of an official newspaper, was followed by the Devir newspaper published in 1872. The third Turkish newspaper published in İzmir, after Aydın and Devir newspapers is İntibah. Limited information is available about this newspaper, as no copies of it have survived. İntibah newspaper ordered new typeface and tools in order to eliminate the printing errors it experienced due to the typeface. In order not to leave the readers without a newspaper in the required time for the ordered material to reach İzmir, it decides to publish a copy named İlâve-i İntibah, printed with lithography. However, this initiative is not accepted by the official authorities. This study focuses on the copy named İlâve-i İntibah published by İntibah newspaper. The study aims to reveal that the İlâve-i İntibah copy is a humor magazine in terms of content and within this context, İzmir is the second Turkish humor magazine published after Kara Sinan, the first Turkish humor magazine. It is thought that the study will make a significant contribution to the literature on Turkish Press History, especially İzmir Press History.

Osmanlı basınının kalbi İstanbul olmasına karşın Osmanlı toplumunun gazete olgusu ile tanışmasında İzmir önemli bir şehirdir. Yabancı dilde basının geliştiği İzmir’de Türkçe basın 1869 yılında yayımlanan Aydın gazetesi ile başlamıştır. Resmi gazete statüsü taşıyan Aydın gazetesini 1872 yılında yayımlanan Devir gazetesi takip etmiştir. Aydın ve Devir gazetelerinden sonra İzmir’de yayımlanan üçüncü Türkçe gazete ise İntibah gazetesidir. Günümüze hiçbir nüshasının ulaşmamış olmasından dolayı bu gazete hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır. İntibah gazetesi hurufat kaynaklı yaşadığı basım hatalarını gidermek için yeni hurufat ve aletler sipariş etmiştir. Sipariş edilen malzemenin İzmir’e ulaşması için gerekli sürede okuyucularını gazetesiz bırakmamak için litografya ile basılmış İlâve-i İntibah isimli bir nüsha yayımlama kararı alır. Ancak bu girişim resmi makamlarca kabul edilmez. Bu çalışma İntibah gazetesi tarafından yayımlanan İlâve-i İntibah isimli nüshayı konu edinmektedir. Çalışma, İlâve-i İntibah nüshasının içerik olarak bir mizah dergisi özelliği taşıdığı ve bu çerçevede İzmir’in ilk Türkçe mizah dergisi Kara Sinan’dan sonra yayımlanmış ikinci Türkçe mizah dergisi olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın başta İzmir Basın Tarihi olmak üzere Türk Basın Tarihi ile ilgili literatüre önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.